Het is nog steeds paddenstoelentijd

Om paddenstoelen te vinden, moet je naar buiten! De bekendste is die rode met witte stippen. Maar die zie je niet zoveel. Dus ga eens op zoek naar andere paddenstoelen. Je hebt bruine, grijze, oranje en witte paddenstoelen. Kijk maar eens naar het filmpje.

Misschien staan er wel paddenstoelen in de tuin van je opvang. Maar meer kans maak je in het park om de hoek. Als je tijd hebt, ga er van te voren eventjes kijken en zet een route uit. Ga met een groepje kinderen op pad. Met de peuters is een groepje van 3 of 4 groot genoeg. Laat de kinderen de paddenstoelen zelf zoeken. Spreek van te voren af dat ze ze niet aanraken of kapot maken. Misschien wonen er wel kabouters in!

Heb je een paddenstoel gevonden? Stel dan vragen: Welke kleur heeft de paddenstoel? Is de paddenstoel groot of klein? Waar lijkt de paddenstoel op? Op een hoedje? Op een vinger? Op een schoteltje? Staan de paddenstoelen bij elkaar? Zijn ze allemaal hetzelfde? Groeit de paddenstoel op hout of op de grond?

Met de inktzwam kun je een leuk spelletje doen. Geef de kinderen een stukje tekenpapier. Laat ze een stokje zoeken. Druk het stokje in de inkt onderaan de hoed van de inktzwam. Nu kun je er mee schrijven of tekenen. Probeer dat maar eens!

Sommige paddenstoelen zijn giftig. Dus je mag er nooit een hapje van nemen. Maak de kinderen niet te bang. Er is geen enkele paddenstoel zo giftig dat je ziek wordt als je ze alleen aanraakt en dan je vinger in je mond stopt.

Nieuwe reader 'natuur in de kinderopvang'

Hoe zorg je voor meer natuur in de kinderopvang? Al enkele jaren geef ik trainingen en workshops voor pedagogisch werkers. Ik merk daarbij vooral behoefte aan praktische tips voor wat je kunt doen met kinderen. Maar er is ook een duidelijke honger naar kennis over de natuur. Wat kun je allemaal voor natuur ontdekken in het park of bosje in de buurt van de opvang, en hoe kan ik dat leuk maken voor mijn kinderen?
De nieuwe uitgebreide reader kun je gebruiken bij de trainingen. Maar ook als naslagwerk of zelfstudie is hij zeer bruikbaar.

Hier vind je een voorproefje van de full colour reader van 48 pagina's.

De reader kost 7 euro 50 als download en 25 euro in print. Ik vraag u om deze reader aan te schaffen per kinderopvanglocatie, dus niet voor het hele bedrijf. Je kunt de reader in print of download bestellen door mij een mail te sturen:
bart@natuureducatie.com. Ga naar de winkel van natuureducatie.com (mijn website) voor meer leuke producten.

Van alles-door-elkaar jam

Op de meeste blogs vind je netjes jam van rozenbottels, of van bramen, of van vlierbessen. Maar hier een idee voor een jam van van alles door elkaar.

Ga met je groep kinderen de buurt in. Geef ze bakjes mee en wijs aan welke bessen waar je jam van kunt maken (vlierbes, lijsterbes, braam, meidoorn, rozenbottel, appels), zie hier voor de plaatjes. Wijs ze ook aan welke ze vooral niet moeten plukken(taxus, liguster, gelderse roos, bitterzoet).

Ga terug naar je locatie. Zorg voor een elektrisch kookstel (of een gasfornuis als je dat hebt), pannen, geleisuiker en een paar citroenen.

Zet je kinderen aan tafel om de vruchten schoon te maken. Met een vork rits je makkelijk de vlierbessen en lijsterbessen van hun trosje af. Gooi de groene en rode vlierbessen eruit. Snijd de rozenbottels in twee stukken. Haal het klokhuis uit de appels en snijd ze in stukjes. Maak het fruit schoon onder de kraan. De pitten hoeven er niet uit. Dat komt later wel als je het zeeft.

Daarna gooi je alles in de pan met een klein bodempje water.Zet een krukje of trapje bij de aanrecht en laat de kinderen om de beurt roeren. Blijf hier uiteraard wel bij voor de veiligheid. Laat andere kinderen 2 citroenen doormidden snijden.Pers de citroenen door het mengsel.

Gooi er afhankelijk van hoeveel fruit je hebt er geleisuiker bij. Kinderen zijn zoetekauwen, dus wees daar niet te zuinig mee. Blijf roeren tot het kookt. Zet de kookplaat zacht en roer regelmatig door.

Zeven

Nu is het tijd om de pitten er uit te zeven. Zeker in de rozenbottel en meidoorn zitten grote pitten die je niet kunt eten. Zet een andere pan klaar. Leg er een zeef bovenop. Schep met een opscheplepel het kokende mengsel in de zeef. De kinderen kunnen dat met een houten lepel door de zeef persen.

Wat door de zeef heen gaat is de jam die je later opeet. Hij moet eerst nog wat opstijven. Heb geduld dat gebeurt vanzelf als het afkoelt.

Het mengsel dat in de zeef achterblijft kun je nogmaals koken met een bodempje water. Daarna zeef je het nog een keer. Op die manier krijg je veel meer jam.

Opeten

Je kunt de jam eventueel in potjes mee naar huis geven. Maar het is ook leuk om het met de groep op te eten als je je boterhammetjes of toastjes maakt. Kinderen vertellen je meestal dat het veeeeeeeel lekkerdere jam is dan die uit de winkel. Of dat ze eerst geen jam lusten, maar nu wel. Dat soort leuke dingen.

Veel plezier ermee!

Naar Buiten!

Al heel lang bedenk ik allerlei activiteiten voor kinderfeestjes, naschoolse activiteiten, natuurexcursies enzovoorts. Het werd eens tijd om dat te verwerken mooie activiteitenprogramma's. Vanaf vandaag is het eerste boekje met natuuractiviteiten te koop.
Voor de activiteiten die ik in dit boekje beschrijf, moet je uiteraard Naar Buiten! Want daar is het te doen. Je vindt er superbeesten, spinnen, natuurschatten, watertorren, 100 verschillende boombladeren en tuinvogels. Met je zintuigen is er van alles te ontdekken. En op de kinderboerderij maak je kennis met boerderijdieren.


Het boekje is zowel in print als in pdf verkrijgbaar.
In print kost het 20 euro inclusief verzendkosten.
In pdf (dan kun je het zelf uitprinten) kost het 7 euro 50, en je krijgt het via de mail.

Volgens mij is Naar Buiten! een prima inspiratie voor iedereen die wel eens natuuractiviteiten met groepen of groepjes kinderen organiseert. Voor BSO-medewerkers, begeleiders van naschoolse activiteiten, onderwijzers, ouders die een kinderfeestje organiseren, opa's, oma's enzovoorts.

Voor een voorproefje, ga naar: www.natuureducatie.com/naarbuiten.pdf

Veel plezier ermee!

Je bent uiteraard welkom om dit bericht te verspreiden via twitter, facebook, hyves, eigen weblogs enzovoorts.

educatieve filmpjes op internet verzameld

Komen je kinderen aanzetten met een vraag over fossielen, over egels, rupsen en vlinders? Al zou je er wat over kunnen vertellen, beeld zegt meer dan duizend woorden. Op de website van mijn eenmansbedrijf: www.natuureducatie.com, heb ik onder het hoofdstuk digithema's allerlei webpagina's gemaakt met verzamelde informatieve filmpjes. Deze site is ook voor kinderen goed te doorzoeken.
Het is de bedoeling dat centra voor natuur- en milieueducatie deze site gaan gebruiken om naar door te verwijzen voor hun lesprojecten. En op die manier kan ik hopelijk ook over veel meer onderwerpen digithema's maken. Zet dus de site onder je favorieten! Ik houd je regelmatig op de hoogte of er iets nieuws op staat.

Beestenboel

Gisteren sprak ik met de boerin van stadsboerderij de Zimmerhoeve over bezoekjes van de kinderopvang. De Zimmerhoeve ligt midden in Amsterdam. En kinderdagverblijven gebruiken de boerderij graag voor een uitstapje. Pedagogisch werkers duwen de bolderkarren, met peuters volgeladen over de binnenplaats en de stallen. Maar helaas krijgen de peuters nauwelijks de gelegenheid om uit te stappen, een konijn te aaien, of de varkens te bewonderen. Het is voornamelijk in de kar zitten, en rondkijken. Wat jammer eigenlijk. Want kijken doen peuters met hun handen, voeten, neus en oren.

Hoe kan het dan wel?
Op deze foto's van kinderopvang Gompie in Den Haag zijn de peuters wel actief bezig met de dieren.
Veel peuters vinden het niet zo fijn om een dier meteen op schoot te krijgen. En de dieren vinden het eigenlijk ook niet zo'n succes.

In veel kinderboerderijen lopen de cavia's dan ook in een bak op stahoogte. Ze kunnen zelf kiezen of ze beneden in hun hok willen zitten, of boven in het zicht van de kinderen. Je kunt de peuters vertellen dat je de cavia's een plezier doet door ze een worteltje of een stukje bloemkool te voeren.

Een andere optie is een paar grote konijnen, misschien een tamme kip los te laten in een lege stal. Zet strobalen neer, en laat de peuters daar op zitten. De dieren komen misschien naar je toe. Misschien ook niet. De peuters worden niet gedwongen om een dier te aaien, maar je kunt ze wel stimuleren om dat te doen.

Tegelijkertijd kun je zo'n moment gebruiken om in gesprek te gaan met de peuters? Wie heeft er thuis een huisdier? Hoe heet het huisdier? Wat is het voor dier? Is het lief? Waarom? Of is het juist stout? En wanneer? Kinderen zijn vaak heel betrokken bij hun huisdier, en het dier geeft hun vaak troost als ze even verdrietig zijn. Praten over huisdieren en er mee omgaan bevordert uiteraard ook de taalontwikkeling. Kinderen leren begrippen benoemen als de lichaamsdelen (oren, ogen, staart, vacht, haren etc.) maar ook of het dier 'zacht' is, wat het dier voor geluid maakt, wat het lekker vindt om te eten, of wat er op de grond ligt. Poep en keutels hebben ook nadrukkelijk de aandacht, ook omdat het zo stinkt. Prentenboeken zijn er trouwens over volgeschreven, waarbij je je afvraagt wie er geobsedeerd zijn door poep? De schrijver, de uitgever, of het kind waarvoor het bedoeld is. (een topper is: 'over een kleine mol die wil weten wie er op z'n kop gepoept heeft').

Omgaan met huisdieren en dieren op de kinderboerderij is ook goed voor de 'morele' ontwikkeling. Vragen als 'wat vindt het dier fijn?' en 'wat vindt het dier vervelend?' of 'wat heeft het dier nodig?' en 'wie zorgt er voor het dier?' maken kinderen bewust van hoe je met dieren om moet gaan, maar misschien ook wel met je vriendjes op de kinderopvang. Als een konijn het niet leuk vindt als je aan z'n oren trekt, vind je medepeuter het ook niet leuk als je hem plaagt.

Allerlei kansen dus voor een verrijkend bezoek aan de kinderboerderij. Maak eens een afspraak met boer of boerin in de buurt. En alvast veel plezier gewenst!

Bart blogt voor kinderopvangtotaal

Beste lezers,

Het is prachtig om een blog te hebben over natuureducatie. Allemaal leuke lezers die wat met natuur en educatie hebben. Maar het is deels wel 'preken voor eigen parochie'.
Nu valt er genoeg te vertellen, maar het is ook leuk om je boodschap verder de wereld in te slingeren.
Vandaar mijn enthousiasme dat ik nu voor een druk bezochte website voor de kinderopvang als 'estafetteblogger' mag optreden. Wil je de weblog bekijken, klik dan hier.
Deze weblog verwijst uiteraard weer naar mijn eigen weblog voor tips en workshops voor de kinderopvang. Die lees je hier.

Ik hoop uiteraard ook op belangstelling voor mijn workshops op maat voor de kinderopvang.
Binnenkort geef ik bijvoorbeeld bij kinderopvang kindeRdam (Gelegen aan natuurspeelplaats 'de speeldernis') een workshop over natuuractiviteiten en taalontwikkeling. Ik houd je daarvan op de hoogte.

Mocht je dit een leuk bericht vinden om te delen, twitter en facebook het dan verder de wereld in.

Alvast bedankt.
Bart

Superbeest!

Zoals je weet is elk dier ergens goed in. Maar superbeest is goed in alles wat je maar kan bedenken.
Deze opdracht is een leuke natuuractiviteit als het regent buiten, of voor kids die van tekenen houden.

Je geeft de kinderen papier en kleurpotloden.
Langzaam en alsof je het zelf hebt meegemaakt, lees je onderstaand verhaal voor.
De kinderen maken ondertussen de tekening. Vergelijk na afloop de tekeningen met elkaar. Veel plezier!

Superbeest

Wat ik laatst tegenkwam… Het was ongelooflijk.

Ik liep met m’n kaplaarzen aan door het riet.

Mijn verrekijker hing om mijn nek.

Ik wilde waterdieren kijken op de vijver.

Ik was al vlakbij de vijver toen er plots een heel raar beest voor mijn ogen stond.

Hij zag er zo vreemd uit. Zoiets had ik nog nooit gezien.

Het was echt een superbeest!

Ik kon mij niet meer bewegen. Zo erg was ik onder de indruk.

Ik ga hem nu beschrijven. Teken jij maar eens hoe het dier er volgens jou uitziet.

Ik begin bij z’n kop.

Het was duidelijk dat het superbeest was.

Hij had geweldig grote oren die hij kon draaien om alle kanten op te luisteren.

Zijn ogen waren klein. Hij keek me aan met een felle blik.

Hij kon veel beter kijken dan ik.

Z’n bek was een soort snavel. Een snavel van een roofdier.

Als hij wilde kon hij me zo verscheuren. Gelukkig deed hij dat niet.

En dan z’n lijf. Het superbeest was geweldig gespierd.

Hij stond daar reuze stoer te zijn. En niet alleen dat.

Zijn huid had alle kleuren van de regenboog. Ik denk dat het een mannetje was.

Want in de natuur proberen mannetjes indruk te maken.

Nou mocht hij best trots zijn. Want hij kon ook nog eens geweldig balanceren.

Had ik dat nog niet verteld? Hij stond boven op een oude boomstronk.

Met zijn prachtige staart hield hij z’n evenwicht.

Toen begon het dier te dansen.

Hij danste als een balletdanser.

Hij dacht zeker dat ik ook een superbeest was. Of een superbeestin.

Dat hij indruk moest maken ofzo?

Nou onder de indruk was ik.

Ook van z’n prachtige sterke poten.

Aan de achterkant had hij twee hele sterke poten met klauwen eraan.

Z’n twee voorpoten waren juist weer goed om dingen vast te houden!

Natuurlijk wilde ik een foto maken.

Maar ik denk dat het superbeest dacht dat ik hem wilde doodschieten of zo.

Want plotseling rekte het beest zich uit. Zijn kleur veranderde…

Zo leek hij op de bruine rietstengels. En hoe ik ook zocht…

Ik kon het superbeest niet meer ontdekken!

Raar hè!

Naar de bollen? Of naar de knoppen? - cadeautjes van de natuur.

Het is feest buiten. Dat zie je aan al die cadeautjes die aan het open gaan zijn. Heel de winter zaten bollen verstopt onder de grond. Nu komen krokussen en narcissen boven de grond met al hun kleurenpracht.

Hetzelfde geldt voor de boomknoppen. Aan elke boom vindt je tienduizenden pakketjes die bij de eerste voorjaarsdagen haast hebben om hun inhoud prijs te geven. Is het een bloem? Een katje (eigenlijk een bloem)? Of toch een blad.

Ga met kleuters op voorjaarstocht. Laat ze zoeken naar krokussen, narcissen, tulpen en hyacinten die boven de grond komen. Zet je locatie vol met leuke bollen en kijk samen met de kids hoe ze uitkomen. Zou er al een bloem in zitten? Snoei in je eigen tuin of waar dat mag voorjaarstakken. Zet ze in een vaas. Kijk eens hoe de knoppen open gaan.

Ga op knoppentocht. Elke knop voelt anders aan. De ontluikende katjes aan de wilgenboom kun je aaien als een poes (heten het daarom katjes?). De dikke knoppen van de kastanje zitten vol met 'lijm'. Ze zijn heel erg kleverig. De rode knoppen van de balsempopulier ruiken naar het zalfje purol. En zo valt er oneindig veel te beleven.

Op internet staat een leuke lesbrief over bollen en knoppen. Die vind je hier. 

Tuinvogels op de webcam

De vogeltjes op de website 'beleef de winter' twitteren er op los. Misschien net zo als bij jullie in de tuin van de kinderopvang?

 
De beleef de winter -site is een zusje van de website waar je in het voorjaar de avonturen van nestelende vogels kunt bespieden: 'Beleef de lente'.

Heb je een beetje functionerende computer op je centrum, dan is het erg de moeite waard om samen met de kinderen deze sites regelmatig te bekijken. Naar aanleiding van de avonturen van de vogels (en af en toe een muis en een eekhoorn) is er genoeg gespreksstof over dingen als 'eten en gegeten worden', 'zorgen voor de jongen', 'zorgen voor vogels in de winter' enzovoorts.

Helemaal leuk is natuurlijk om vanuit het raam naar de tuin of naar de bomen een eigen beleef-de-vogels-centrum te maken. Lok de vogels met vetbollen en pindasnoeren. Schilder de meest voorkomende vogels met waterverf op het raam. Of als dat niet mag van de werkster, plak er dan tekeningen op. Zet een verrekijker voor het raam en laat de kinderen een voor een kijken. Of laat de kids digitale foto's maken. Wie maakt de mooiste foto?

Ik heb hier eerder een bericht gepost over vogels lokken, en vetbollen maken. Klik hier.
Wil je opzoeken welke vogel je ziet? Klik hier. 

Maak een tentoonstelling over de tuinvogels en nodig de ouders uit.

Kampioenen

We zijn allemaal kampioenen. Maar niet altijd in hetzelfde.

Datzelfde geldt voor dieren.

De kat is kampioen muizen vangen. Waarom?
Omdat hij goed kan sluipen, en scherpe klauwen heeft.

De mol is kampioen holen graven. Waarom? Omdat hij zulke sterke graafpoten heeft. foto: (c) Philippe Clement

Ga met de kinderen op zoek naar kampioenen  in de buurt. Je kunt ze van te voren vast een paar kampioenen in het dierenrijk laten bedenken. Waar is een regenworm bijvoorbeeld kampioen in? Een kip? Een reiger? Tijdens de tocht kunnen ze het opschrijven of onthouden.

Terug van de ontdekkingstocht tekenen de kinderen de gekozen dieren telkens op een podium. Ze schrijven erbij wat voor dier het is, waar het kampioen in is, en hoe het komt dat het dier daar kampioen in is (met andere woorden: hoe is het dier daar aan aangepast?)

Deze activiteit is geschikt voor kinderen vanaf 6 jaar.

Word ook een dingenzoeker!

Pippi Langkous heeft altijd wat te doen. Ze is een 'dingenzoeker' en dan 'ben je nooit klaar' aldus Pippi. Je mag alles meenemen wat op de grond ligt: klompen goud, struisveren, dode muizen, klapkauwgom en heel kleine schroefjes enzo.

Van dingen die je op straat vindt, kun je collages maken, je kunt er een museum van maken. Geef de kinderen een kaartje en wat stiften. Laat het ze natekenen, bijschrijven wat het is, waar het is gevonden. Het verhaal achter het 'vindsel'.

En je kunt knutselen uiteraard. Schelpen, hout, kroonkurken, stukjes plastic, knopen: wat zie jij er in?

In Amersfoort is het vindselmuseum.
Bovenstaande 'knutsel' komt van Linda Dijkstra

Veel plezier ermee!

Maak een hotel voor bijen en andere insecten

Brrr, bijen in de tuin van de kinderopvang?
Je hebt bijen en bijen. De bijen die je gaat lokken zijn 'solitaire' bijen. Ze leven alleen, en ze steken niet. Bovendien is het hartstikke leuk om met de kinderen zo'n insectenhotel te maken. Kijk maar eens:



Misschien teel je wel fruit of groenten in je tuin. Dan heb je vaak last van allerlei beestjes die daar graag van mee-eten. Gif wil je natuurlijk niet. Maar, geloof het of niet: oorwormen zijn de oplossing. En ook voor oorwormen kun je samen met de kinderen weer leuke verblijfplaatsen maken, zie hier:



Veel meer tips voor ecologisch tuinieren met of zonder kinderen vind op de site van Frans de Smedt (de man op de filmpjes).

Haal de vogels naar je kinderdagverblijf

In de winter lusten vogels best wat extra. Je kunt ze verwennen met vetbollen, pindasnoeren en zaadjes op de voedertafel. Het leukste is natuurlijk om vogelvoer samen met de kinderen te maken en op te hangen.
Op schooltv vind je een aantal voorbeelden en tips:



Tips voor de voedertafel



Hoe maak je een vetbol

Om een vetbol te maken hoef je trouwens niet persé het vet te smelten.
Hier vind je een vetbollenrecept waar je kinderen zich nooit aan zullen branden, met dank aan de weblog: groengedoe.

Maar welke vogel zit er nu op mijn vetbolletje? Kijk dan even hier.

Heel veel plezier gewenst!